Over architectuur zijn de meningen verdeeld, vooral als het om moderne architectuur gaat. Neem nou het stadhuis aan de Overtoom. De een vindt het prachtig, de ander vindt het verschrikkelijk. Het gebouw heeft zelfs een bijnaam: de glasbak. Maar dat doet het ontwerp geen recht, vindt ook architect Marlies Adriaansen. Marlies is specialist op het gebied van moderne architectuur en ze geeft regelmatig rondleidingen in IJsselstein en daarbuiten.
Marlies: “Je kunt niet zomaar nieuwe invullingen aan een stad geven. Daar moet zorgvuldig naar gekeken worden. Het historisch beeld moet behouden blijven.”
Podcastmaker Bas Heijkamp en Liefs uit IJsselstein gaan samen met Marlies op stap door de binnenstad van IJsselstein en stuiten op een aantal bijzondere wetenswaardigheden. We staan op de Overtoom. Gids Marlies vertelt: “De Overtoom is een plek, waar vroeger de boten op het niveau van de stadsgracht werden gebracht. Er moesten diverse producten vanuit Benschop naar IJsselstein komen. Voedsel, en ook de producten van de biezenindustrie kwamen met bootjes via het water van de Benschopsewetering de stadsgracht binnen.”
Overtoom
Maar het water van de stadsgracht lag bijna twee meter hoger dan het water waar de boten vandaan kwamen, dus die moesten naar hetzelfde niveau omhoog worden getrokken en overgezet. Dat gebeurde met een overtoom. Die methode bleek nogal inefficiënt en tijdrovend, en eind 18de eeuw werd de Benschoppersluis gerealiseerd. In de volksmond beter bekend als het Karnemelksegat.
Na de tweede wereldoorlog nam het scheepvaartverkeer sterk af en werd ook de sluis overbodig. In 1965 viel het doek voor deze waterkering. Ook de sluiswachterswoning is al lang geleden verdwenen, net als de meeste boerderijen die vroeger in de omgeving van de stadsgracht stonden. Op de plek aan de Overtoom, waar vroeger de schepen werden overgehesen, staat nu dus het nieuwe stadhuis. “De vroegere situatie bevindt zich hier eigenlijk onder de grond.”
Verbinding oude en nieuwe stad
IJsselstein groeit, en na de bouw van de nieuwe wijk Achterveld, is ook vinexwijk Zenderpark voltooid. En hoe verbind je nou die nieuwe wijk met die oude stad? Marlies: “Daar komen de stedenbouwkundigen om de hoek kijken. Die maken plannen nog voordat de architect aan zet is.” Een belangrijke overweging bij het verbindend aspect was een direct fietspad (Basiliekpad) van Zenderpark naar de oude binnenstad.
Glas is neutraal
“Het fietspad bestaat uit één rechte lijn die stopt voor de Benschopperpoort.” Ook over de architectuur van het stadhuis, een ontwerp van architect Ben van Berkel, is goed nagedacht. “Er is bewust voor glas gekozen, juist om niet te concurreren met de oude binnenstad. Glas is neutraal.” Samen met het kunstwerk van Jan Wolkers ‘Ons verleden schittert in het heden’ verbindt het stadhuis de oude en de nieuwe stad. “Het werk van Wolkers fungeert eigenlijk als grenspaal.”
Architectuurfietstochten
Er is natuurlijk nog veel meer te zien en te vertellen. Want wat te denken van ons prachtige bibliotheekgebouw naast het stadhuis, de Poorter. Een architectonisch hoogstandje. Er zijn regelmatig rondleidingen langs oude en nieuwe architectuur, per wandeling of per fiets.
Schilte
Wie het leuk vindt om een keertje met Marlies of een andere gids langs moderne en hedendaagse architectuur te fietsen: dat kan. Op maandag 5 augustus organiseert UIT in IJsselstein een fietsrondleiding langs moderne (kantoor)gebouwen, zoals het kantoor van Dietzsch en van der Sanden en De Curve van EVA architecten. Ook het bijzondere pand van Schilte is in de route opgenomen.
Duurzame verstedelijkingsprojecten
De route gaat ook langs duurzame verstedelijkingsprojecten van Hans Been en Walter van Meijl, aan de oevers van de IJssel en langs woningen aan de Poortdijk en Hitteschild. De fietsrondleiding langs architectuur in IJsselstein start om 19.00 uur vanaf de bibliotheek (Overtoom 7) en duurt circa 2 uur. Meer info over deelname en kosten vind je op www.inijsselstein.nl
Verbonden stad
Als je het over stad en architectuur hebt, dan is de prachtige nieuwe tentoonstelling van Museum IJsselstein natuurlijk een must see. Tentoonstellingsmaker Yusuf Deniz heeft met zijn achtergrond in de architectuur een veelzijdige expositie neergezet waarin stad, architectuur en het doorlopend veranderende stadsbeeld in mooie stadsbelevingen samenkomen. Strakke geometrische werken afgewisseld met fotografie en abstracte vormen: er is veel te zien. Uiteraard is er ook aandacht voor stadsbeelden van IJsselstein.
Geheugen en materie
Mijn voorkeur gaat stiekem een beetje uit naar de ‘herinneringenkamer’ van Ira Grünberger. Deels vanwege het confronterende en licht beklemmende karakter van het werk, deels door het afwisselende gebruik van materialen. ‘Een samenspel tussen geheugen en materie’ noemt de kunstenaar het zelf.
Willem Besselink
Maar ook aan de strakke vormen van het werk van Willem Besselink loop je niet zomaar voorbij. Door een voortdurend veranderende lichtval of beweging zie je door de plek van de schaduwen steeds weer iets anders. Ga zelf kijken of laat je rondleiden. Het museum organiseert elke derde vrijdag van de maand een rondleiding met stadswandeling met de tentoonstellingsmaker. Ook zijn er veel leuke activiteiten voor kinderen en volwassenen rond het thema van de tentoonstelling.
Over 100 jaar
De stad leeft, de stad beweegt. Oud wisselt af met nieuw. Bewoners komen en gaan. Over 100 jaar staan er weer andere mensen op de plekken waar wij nu staan. Hoe zou de stad er dan uitzien? De oude binnenstad heeft al vele eeuwen doorstaan, daar komt vast nog wel een eeuw bij. Maar is de nieuwe architectuur ook zo toekomstbestendig? (“Die glasplaten komen nu al los”, moppert een voorbijganger.) Daar komen we nooit achter, en dat is misschien maar goed ook.
In het hier en nu: beleef je stad eens vanuit een ander perspectief. Samen, alleen of met een gids. Ervaar de plek en het moment waar je nu bent. En die straks weer anders kan zijn. Of kijk eens als een buitenstaander naar je eigen stad. Genoeg te zien, genoeg te ervaren. Fijne vakantie!
Karin Doornbos,
Liefs uit IJsselstein
Foto’s (tenzij anders vermeld): Liefs uit IJsselstein
Foutje gezien of heb je een andere opmerking? Mail: info@liefs-uit-ijsselstein.nl
Mede mogelijk gemaakt door
