Kunst & cultuur

Lot en toeval. Deze intrigerende woorden markeren de toegang van een verscholen plantsoen op de hoek van de Nederlandlaan/Europalaan bij de Utrechtseweg in IJsselstein. De opvallende entree van de onopvallende groenstrook maakt deel uit van een kunstwerk van beeldhouwer Hans van Lunteren (1945). Ik ben fan van de hardstenen objecten en loop er regelmatig even langs. Maar over de achtergrond en geschiedenis wist ik niet zo veel. En dat er weinig mensen in IJsselstein bekend zijn met deze bijzondere plek bleek toen ik onlangs een foto plaatste met de vraag: ‘weet jij waar dit is in IJsselstein?’

Van Lunteren kreeg begin 2000 de opdracht van de gemeente IJsselstein om in het verwaarloosde parkje een kunstwerk te realiseren waarin thema’s als tolerantie, democratie en uitwisseling van culturele identiteiten verwerkt moesten worden. Een ontmoetingsplek. Het park fungeerde op dat moment vooral als hangplek voor jongeren uit de buurt. Dat gegeven nam de kunstenaar mee in zijn ontwerp. Het werk moest tegen een stootje kunnen.

Hernhutters

Maar hij liet zich vooral leiden door de geschiedenis van de Hernhutters die zich in het midden van de 18e eeuw in IJsselstein vestigden. Deze van oorsprong Duitse evangelische Broedergemeente stichtte de kolonie ‘s Heerendijk. De evangelisten werden beschouwd als ‘religieuze vluchtelingen’ en kregen dankzij bemiddeling van de baronesse van IJsselstein, Marie Louise van Hessen-Kassel, een landgoed tussen de Hollandsche IJssel en de Noord IJsseldijk tot hun beschikking. De naam ’s Heerendij(c)k zie je terug op de toegangspilaren van Noord IJsseldijk 45. Op nummer 53 bevindt zich het laatste overgebleven gebouw van de nederzetting. Het pand is grondig verbouwd, en de originele vorm is eigenlijk alleen goed te zien vanaf het Jaagpad aan de overkant van de Hollandse IJssel.

Een van de kenmerken van deze eigenzinnige religieuze gemeenschap was dat zij belangrijke beslissingen lieten bepalen door het lot. Zij gebruikten hierbij lotstenen.

Lot of toeval?

Het kunstwerk bestaat uit drie delen. Je loopt het park binnen over iets dat aan een wildrooster doet denken, en zo heeft kunstenaar Hans van Lunteren het ook bedoeld. Hij raakte geïnspireerd door het bladerenpatroon op de grond en verwerkte dit in een constructie van hardsteen en een sierlijk opengewerkte plaat van cortenstaal. In de hardstenen randen staan de woorden ‘lot’ en ‘toeval’ gegraveerd.

Aan beide zijden van het park vind je zo’n rooster. Naast deze twee identieke toegangen bestaat het werk uit een opvallende stenen tafel (lotsbank) en een tussen het groen verscholen zuilengalerij. De beelden geven een impressie van de potten die de Hernhutters gebruikten. De kunstenaar nam de potten uit de collectie van stadsarcheoloog Remy Ooyevaar (1943 – 2018) als leidraad.

Kunst in het Kasteelpark

Het werk van Van Lunteren verdient naar mijn idee een prominentere plek. Zijn stijl zou niet misstaan in het Kasteelpark. Met zijn ontwerp in het plantsoen bij de Utrechtseweg heeft hij een stuk IJsselsteinse historie vertaald naar een geslaagd hedendaags ontwerp.

Waarom niet de verbinding doortrekken en een aansluitend ontwerp bij de Kasteeltoren realiseren? Het park kan nog wel wat aankleding gebruiken. En kunst in de openbare ruimte een belangrijke en laagdrempelige manier om mensen (kinderen) kennis te laten maken met beeldende kunst. Want waar kun je hiervoor straks nog terecht in IJsselstein nu zelfs het lot van het museum onzeker is?

Misschien kunnen gemeente en museum binnenkort eens afspreken bij de lotsbank. Hernhutters be like. Haal er wel eerst even een doekje over. En voor iedereen die nieuwsgierig is geworden: ga vooral eens kijken in het parkje bij de Utrechtseweg!

Heb je een opmerking of aanvulling? Post ‘m hieronder in de comments (alleen zichtbaar voor moderator) of stuur een privébericht.

Hans van Lunteren
Boellaardfonds
RHC Rijnstreek Lopikerwaard
CZT Ruimtelijk Advies & Procesmanagement

©Tekst en foto’s: Karin Doornbos / Liefs uit IJsselstein.

.