Je kunt het je bijna niet voorstellen als je door onze historische binnenstad loopt, maar halverwege de vorige eeuw zagen veel gebouwen en monumenten er triest en verpauperd uit. Mede (of vooral) dankzij de Historische Kring IJsselstein (HKIJ) en andere bevlogen inwoners met liefde voor de stad, is het tij ergens begin jaren 80 gekeerd en genieten we vandaag van de stad zoals die nu is.
Voor wie van historie en van IJsselstein houdt, zijn de archieven van de HKIJ en het RHC (Regionaal Historisch Centrum Lopikerwaard) een must om te bezoeken. ‘Even iets opzoeken’ leidt regelmatig tot een urenlange onderdompeling in vervlogen tijden. Voor velen een feest van herkenning, voor anderen een hele nieuwe belevenis.
We houden van historie
De historische foto’s zijn populair. Een onlangs geplaatste oude afbeelding op de Facebookpagina van Liefs uit IJsselstein voorzien van een poll met de vraag of de oude stadsmuur bij het Molenplantsoen wel of niet in oude staat hersteld zou moeten worden, leidde tot vele enthousiaste reacties en een vrijwel unaniem ‘ja!’. En ook de historische foto’s op de pagina van In IJsselstein en IJsselstein in ansichtkaarten zijn goed voor vele reacties en likes.
Het Brandspuithuisje
Een markant pareltje en een goed voorbeeld van een monument dat succesvol in oude glorie is hersteld, is het Brandspuithuisje (1622) bij de IJsselpoort. Het minihuisje kende in de loop der eeuwen vele bestemmingen, van tolhuisje tot opslagplaats voor de stadsbrandspuit en sinds een aantal jaar is hier ‘het kleinste restaurantje van Nederland’ gevestigd. Het monument bestond vorig jaar 400 jaar. Reden voor een feestje en in ieder geval iets om bij stil te staan. Misschien gebeurt dat nog op een later moment. Ook Korenmolen de Windotter uit 1732 is eind jaren 80 volledig gerestaureerd en in oude staat teruggebracht. De molen is het oudste monument in Nederland dat nog in bedrijf is.
Eiteren
Maar er zijn natuurlijk meer monumenten dan alleen het Brandspuithuisje en de molen. IJsselstein heeft zo’n 70 Rijksmonumenten. Naast andere highlights zoals de 16de-eeuwse Kasteeltoren, het historisch Stadhuis van Willem van Oranje, de beide kerken en het Waaggebouw, zijn er ook minder bekende monumenten. Wist je bijvoorbeeld dat de oude begraafplaats Eiteren (bij de Touwlaan) met het kleine baarhuisje ook een (gemeentelijk) monument is? En hoe vaak loop je -op weg naar de voordeeldrogist- voorbij aan het Water- en vuurhuisje (1623) in de Benschopperstraat? In de Benschopperstraat vind je ook de meeste Rijksmonumenten van IJsselstein: 15 stuks.
Levende stad
Een levende stad ontkomt niet aan nieuwbouw en nieuwe architectuur. Soms zitten daar echte aanwinsten tussen, maar vaak ook helemaal niet. In het verleden zijn op sommige plekken merkwaardige keuzes gemaakt. En gelukkig soms ook weer hersteld. Het Kloosterplantsoen is daar een goed voorbeeld van. Door de sloop van de flats bij de Anna van Burenstraat is het Vestingplantsoen weer prominent zichtbaar. De stadswal is begin jaren 80 al gedeeltelijk aangepakt. Net als het aangrenzende Kloosterplantsoen, ook een Rijksmonument. In de grond onder de speeltuin bevinden zich de fundamenten van het 14de-eeuwse Cisterciënzerklooster Onze Lieve Vrouwenberg (Mariënberg).
Aan de Benschopperstraat 43 vind je ook nog een onderdeel van het Cisterciënzerklooster. Het is het enige overgebleven deel van het in 1495 nieuw gebouwde klooster Mariënberg dat tot het laatste kwart van de zestiende eeuw een belangrijke positie in de stad had. Er is nu een brasserie in gevestigd.
Struinen door de historie
Smaken verschillen en dat is maar goed ook. Maar waar iedereen het wel over eens is, is dat we een prachtige historische binnenstad hebben. Het is de moeite waard om een keer samen met een gids door de geschiedenis van IJsselstein te wandelen. Ook als je hier al een tijdje woont. Luister naar de verhalen achter de monumenten en bekijk je stad eens met andere ogen. UIT in IJsselstein organiseert regelmatig stadswandelingen en fietsrondjes langs historie en architectuur. En je kunt ook zelf op pad gaan met een audiogids.
IJsselstein by night
In de maand december is er zelfs de mogelijkheid om de monumentale kerken niet alleen te bekijken, maar ook te beklimmen. Op 13 en 20 december kun je terecht in de Pasqualinitoren van de Oude Nicolaaskerk en op 27, 28 en 29 december kun je van een weids en verlicht uitzicht over IJsselstein genieten vanaf de toren van de Sint Nicolaasbasiliek. Ook een aanrader: de verlichte stadswandelingen met gids van december tot en met maart. Veel historische gebouwen zijn dan prachtig verlicht en dat geeft een sprookjesachtige sfeer. Met een beetje geluk gaat het nog sneeuwen ook.
Karin Doornbos,
Liefs uit IJsselstein
Foutje gezien of heb je een andere opmerking? Mail: info@liefs-uit-ijsselstein.nl
Mede mogelijk gemaakt door
